Warszawa: Jak ułatwić dojazd autobusami do stolicy?

Wydawać by się mogło, że rozwiązaniem będzie Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych. Jednakże dofinansowanie, które niektórym samorządom pomogło ograniczyć wykluczenie komunikacyjne, w innych przyczyniło się do dezintegracji istniejącej siatki połączeń. Takie zjawisko obserwować można na styku miast i gmin ościennych, gdzie te drugie same organizują transport gminny (korzystając z ulg ustawowych i dopłat z FRPA), dzięki temu koszt wozokilometra jest zdecydowanie mniejszy, niż przy zamawianiu usług w standardzie komunikacji miejskiej (na przykład na podstawie porozumień).

W jaki sposób zatem organizować transport publiczny w obecnych uwarunkowaniach prawnych i czy jest to w ogóle możliwe? Między innymi na to pytanie specjaliści z Zespołu Doradców Gospodarczych TOR odpowiedzieli w przygotowanej na zlecenie warszawskiego ZTM „Analizie możliwości integracji transportu autobusowego w metropolii warszawskiej”.

Organizatorzy komunikacji autobusowej w metropolii warszawskiej


Przygotowane opracowanie podzielone zostało na dwie części – inwentaryzacyjną oraz planistyczną. W ramach prac nad opracowaniem dokonano szerokiej diagnozy połączeń „organizowanych”, czyli publicznego transportu zbiorowego oraz połączeń typowo komercyjnych. Określono też tzw. białe plamy na tle metropolii.


Warto zaznaczyć, że duża część informacji, o tym jak wygląda transport autobusowy powinna być dostępna z poziomu centralnego o czym wspominał Maciej Mysona, Dyrektor rozwoju biznesu w Zespole Doradców Gospodarczych TOR: „Niestety poprzez brak jakichkolwiek narzędzi centralnych obejmujących inwentaryzację bazy przystanków czy zezwoleń i zaświadczeń na wykonywanie przewozów regularnych, spotykamy się z koniecznością ręcznej inwentaryzacji połączeń. Taką inwentaryzację wykonaliśmy i teraz ZTM, czy Metropolia widzi, gdzie problem wykluczenia istnieje w dzień roboczy, oraz jak dramatyczna sytuacja jest w weekendy.”

Skrupulatność działań, współpraca i stały kontakt z JST oraz interdyscyplinarność zespołu pozwoliły jednak na określenie podstawowych informacji o transporcie autobusowym funkcjonującym w metropolii warszawskiej. Według stanu na koniec września 2024 r. połączenia autobusowe w samorządach metropolii warszawskiej były organizowane przez aż 38 podmiotów, w tym 3 związki powiatowo-gminne (Grodziskie Przewozy Autobusowe, Związek Powiatowo-Gminny “Otwockie Przewozy Gminno-Powiatowe” i Powiatowo-Gminny Związek Transportu Publicznego Powiatu Mińskiego), 4 organizatorów o skali powiatowej (ZTM w Warszawie oraz powiaty: legionowski, piaseczyński i wołomiński) i 31 organizatorów gminnych/miejskich. Na przedstawionych mapach widać różnicę pomiędzy ilością połączeń na obszarze, gdzie funkcjonują np. Grodziskie Przewozy Autobusowe, a w powiecie Mińskim, gdzie związek powiatowo-gminny dopiero powstaje.

Pełnienie formalnej funkcji organizatora publicznego transportu zbiorowego to jednak jeden z wielu elementów tworzenia sieci połączeń autobusowych. Na końcu najważniejsze powinien być jednak interes pasażera, który winien mieć jak największą dostępność do połączeń o jak najlepszym standardzie. Warto zwrócić uwagę, że często w dyskursie publicznym pojawia się teza że, przemieszczanie się za pomocą transportu zbiorowego powinno być możliwe przede wszystkim za pomocą połączeń komercyjnych (bez dopłat JST). Z jednej strony może wydawać się, że to podejście pozwala na oszczędności w wyśrubowanych budżetach gmin i powiatów, jednak zestawienia liczby kursów prezentowane poniżej pozwalają na inne spojrzenie na ten aspekt. Mapy opracowane na potrzeby analizy wyraźnie pokazują, że gminy, w których funkcjonują przede wszystkim połączenia komercyjne cechują się wręcz zerową siatką połączeń w dni wolne od pracy i nauki. W gminach, gdzie trzon połączeń autobusowych stanowią linie organizowane przez podmioty publiczny sytuacja jest zdecydowanie lepsza. Nie oznacza to, że należy dążyć do likwidacji którejkolwiek z wymienionych form – zarówno linie organizowane przez samorządy czy związki, jak i linie przewoźników powinny tworzyć komplementarną sieć, tak aby jak najlepiej odpowiadać na potrzeby transportowe mieszkańców.

– W ramach opracowania dokonano też analizy informacji pasażerskiej, standardu oznakowania pojazdów, inwentaryzacji pętli i „krańcówek” oraz opracowano kierunki działania w zakresie ustandaryzowania jakości transportu zbiorowego w aglomeracji – dodaje Maciej Mysona

2 grudnia 2024 r. w Centrum Kreatywności Targowa odbyła się konferencja "Transport w metropolii warszawskiej"., podczas której prezentowany wyniki analizy. Wydarzenie było okazją do dyskusji na tematy związane z transportem publicznym w metropolii warszawskiej. Uczestniczyli w niej przedstawiciele m.in. ZTM, transportowych związków powiatowo-gminnych, samorządów metropolii warszawskiej oraz eksperci.